„Miasto na miarę człowieka. Jan Paweł II do władz samorządowych” – publikacja Centrum Myśli Jana Pawła II na Święto Warszawy

4 czerwca, z okazji pierwszych obchodów ustanowionego rok temu Święta Miasta Stołecznego Warszawy, Centrum Myśli Jana Pawła II przedstawia publikację, w której zostały zebrane wypowiedzi papieża na temat miejsca Warszawy w historii polskiej wolności oraz roli samorządności w budowaniu wolnego i odpowiedzialnego społeczeństwa obywatelskiego.

Demokratyczny przełom z 4 czerwca 1989 roku – pierwsze wybory parlamentarne niekontrolowane w pełni przez komunistyczne władze – to historyczny moment, który nie tylko zbliżył nas do pełnej suwerenności, ale umożliwił też powrót i rozwój idei samorządności.

Centrum Myśli Jana Pawła II dla uczczenia tych wydarzeń przygotowało publikację online „Miasto na miarę człowieka. Jan Paweł II do władz samorządowych”, która przybliża nauczanie papieża o doniosłej roli samorządu w kształtowaniu dojrzałego społeczeństwa. Kiedy czytamy przemówienia Jana Pawła II do samorządowców, prezydentów i burmistrzów miast nie tylko w Polsce, ale na całym świecie, uderza nas niezwykła unikatowość i praktyczność jego wskazań. Słowa, które wypowiada papież na temat życia  w wielkich miastach, ukazują bardzo mało znaną sferę jego aktywności – troski nakierowanej na jakość życia w metropoliach, na ich organizację zgodną z potrzebami człowieka w całym bogactwie jego życia. Personalizm papieża nabiera w tych wypowiedziach bardzo konkretnych kształtów  – mówi Michał Senk, Dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II i dodaje: Jako Honorowy Obywatel m. st. Warszawy, w przemówieniu do Parlamentu 11 czerwca 1999 roku Jan Paweł II mówił, że „nie ma wolności bez solidarności”: solidarności z drugim człowiekiem, solidarności przekraczającej różnego rodzaju bariery klasowe, światopoglądowe, kulturowe. Ta perspektywa powinna być nam bliska zawsze i inspirować do działania, także wtedy, gdy dotyczy realiów życia lokalnych społeczności.

Publikacja „Miasto na miarę człowieka” składa się z dwóch części: w pierwszej zgromadzone zostały wypowiedzi papieża pokazujące, jak rozumiał miejsce Warszawy w historii polskiej państwowości oraz przedstawiające wolność jako naczelną zasadę życia jednostkowego i zbiorowego. Szczególne miejsce w tym rozdziale zajmują papieskie rozważania na temat służebnego wobec samorządu wymiaru władzy centralnej, zgodnie z zasadą pomocniczości. Druga część prezentuje przesłania Jana Pawła II do przedstawicieli władz i mieszkańców światowych metropolii. Przebija z nich ton troski o organizację życia w mieście na miarę człowieka tak, aby jednostka ludzka była aktywnym uczestnikiem i kreatorem życia w lokalnych społecznościach.

Realizacja idei samorządności w nauczaniu Jana Pawła II jako wyraz głębokiego zaangażowania w życie wspólnoty nie doczekała się jak dotąd wyczerpującego opracowania. Stosunkowo mało znane są wypowiedzi Jana Pawła II do przedstawicieli władz samorządowych różnego szczebla na całym świecie, które pokazują jego zainteresowanie sprawami miast i tego, jak wygląda w nich życie ludzi. Jak ważne ono było, widać choćby po tym, że z burmistrzem Rzymu spotkał się już dwa miesiące po wyborze na papieża. Podobne spotkania odbywały się praktycznie co roku – zauważa dr Bartosz Wieczorek, jeden z autorów opracowania i ekspert w Centrum Myśli Jana Pawła II.

Wydawnictwu towarzyszą niepublikowane wcześniej zdjęcia z pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski autorstwa Cypriana Grodzkiego, na których widzimy Warszawę tamtych czasów i jej mieszkańców, entuzjastycznie witających papieża.

Publikacja jest dostępna w wersji online od 4 czerwca na stronie internetowej Centrum: www.centrumjp2.pl

Wybrane fragmenty publikacji „Miasto na miarę człowieka. Jan Paweł II do władz samorządowych”:

25 stycznia 1982 r. Jan Paweł II mówił do burmistrza i miejskiego Komitetu Wykonawczego Rzymu:

„Stojąc w obliczu problemów dobra wspólnego i porządku publicznego, wasza obecność tutaj przywołuje na myśl te klauzule porządku moralnego miasta, które, jak wszystkie metropolie, szczególnie odczuwa obecny kryzys społeczny i ideologiczny, spowodowany niestabilnością kulturową, ogromnym zjawiskiem urbanizacji i generalnym klimatem politycznym. Z pewnością nie chodzi o wyliczanie serii negatywnych aspektów, które często są powodem do obaw i źródłem niepokoju. W tym momencie niezmiernie ważnym jest zauważyć, że jeżeli porządek publiczny stanowi codzienną troskę władz i obywateli, a co za tym idzie – w ramach jej kompetencji – rady miasta, tym bardziej troską tą powinien być porządek moralny. Ten ostatni bowiem, jako postawa pełna szacunku dla nieodłącznych wartości godności i wyższego przeznaczenia człowieka, jest koniecznym wsparciem dla uporządkowanego życia obywatelskiego”.

16 maja 1985 r. Jan Paweł II mówił do mieszkańców Brukseli:

„Nie mogę jednak nie wspomnieć tutaj o nowych problemach, jakie stawia przed wami rozwój tego miasta. Przede wszystkim: w jaki sposób zaspokoić potrzebę i zagwarantować prawo tożsamości osobistej, kulturowej i religijnej każdego z obywateli w złożonym organizmie miejskim, jakim jest Bruksela? Jak rozwiązać liczne, wypływające z tej różnorodności problemy społeczne, kwestię rodziny i wychowania, trudności mieszkaniowe i sprawę środowiska naturalnego, a wreszcie problemy związane z codziennym współistnieniem mieszkańców miasta? Nie wątpię, że wspólnie zdołacie znaleźć dla tych wszystkich aspektów rozwiązanie. Wszak wasze miasto zawsze potrafiło z całą uwagą ocenić specyfikę najtrudniejszych sytuacji i przygarnąć życzliwie tych, którzy znajdowali się w potrzebie. Napływają oni zewsząd. Zagubieni w anonimowości wielkiego miasta, mają jednak nadzieję znaleźć tu oparcie pełne delikatności i zrozumienia dla ich potrzeb”.

Do mera Paryża Jan Paweł II mówił 30 maja 1980 r.:

„Paryż to przede wszystkim ludzie, mężczyźni i kobiety, wciągnięci w zawrotny rytm pracy w biurach, placówkach naukowych, magazynach, fabrykach; młodzież potrzebująca wychowania, wykształcenia i zatrudnienia; to także biedni, cierpiący nędzę ze wzruszającą godnością, o których nie wolno nam nigdy zapominać; to ten falujący tłum na ulicach, rzesza ludzi wykorzenionych, anonimowych, twarze, z których wyczytać można pragnienie szczęścia, lepszego życia i – wierzę w to także – pragnienie czegoś duchowego, pragnienie Boga”.

7 maja 1986 r. papież powiedział do przedstawicieli władz Warszawy:

„Jestem wam wszystkim bardzo wdzięczny za te odwiedziny w Watykanie. Przybywacie, aby przekazać mi dyplom Honorowego Obywatelstwa Stolicy. Bardzo dziękuję za ten gest pełen wyrazu. Ma on szczególną wymowę dla papieża, który jest Polakiem, papieża, który nosi głęboko w swym sercu całą historię tego bohaterskiego miasta, stolicy całego narodu”.

Joanna Korzeniewska

Portal Informacyjny / 05.06.2020